ساختار مخازن نفتی
ساختار های مخازن پالایشگاهی نفتی به چند حالت مختلف از جمله مخزن ذخیره سقف شناور، مخزن ذخیره تحت فشار، مخزن ذخیره سقف ثابت، مخزن گلوله ای یا کروی و مخزن ذخیره سوخت طراحی و ساخته می‌شود. این مخازن بر اساس بر اساس کاربرد، ظرفیت و کاربردشان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاربرد و ویژگی های مخازن نفتی
مخازن نفتی که به مخازن پالایشگاهی نیز شناخته می‌شوند، یکی از اجزای کلیدی در صنعت پتروشیمی نفت و گاز و فرآورده های آن ها می‌باشند. این مخازن برای ذخیره و نگهداری و در گاهی اوقات انتقال مواد تولید شده در پتروشیمی از جمله نفت، گاز، سوخت های فسیلی و فرآورده های تولید شده از آن به کار می‌رود. مخازن نفتی بخشی اساسی از زیر ساخت های صنعت پتروشیمی هستند. از اصلی ترین ویژگی های این مخازن می‌توان به ظرفیت زیاد در ذخیره سازی محصولات، قابلیت انتقال مواد و مقاومت بالا در برابر عوامل مضر اشاره کرد. این مخازن نقش بسیار مهم و حیاتی در افزایش امنیت و کار در پالایشگاه ها دارند.
انواع مخازن پالایشگاهی بر اساس جنس
جنس مخازن پالایشگاهی (نفتی) با توجه به محل و موقعیت استفاده از آن، متفاوت می‌باشد و هر کدام از آنها دارای ویژگی های به خصوصی هستند که آنها را از هم متمایز می‌نماید. در ادامه هر کدام را جداگانه بررسی خواهیم کرد.
فولاد
مخازن نفتی فولادی که در ابعاد مختلف قابل طراحی و ساخت است، به آسانی قابل تعمیر هستند و به علت داشتن قیمت مناسب و به صرفه، بهترین گزینه برای خریداران است. این نوع مخزن نفتی که برای نگهداری و ذخیره کردن سوخت های فسیلی و انواع فرآورده های نفتی به کار می‌رود به دلیل مقاومت و استحکام بالا و همچنین مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی، برای ذخیره سازی زیر زمینی و سطح زمینی بسیار مناسب است.
فایبر گلاس
این نوع از مخازن پالایشگاهی از جنس فایبر گلاس (رزین، پلی استر، الیاف شیشه) است. از ویژگی های این دسته از مخازن می‌توان به مقاومت مکانیکی و دمایی و همچنین سبک بودن آن ها اشاره کرد. به همین دلیل از مخازن نفتی فایبرگلاس در ذخیره سازی های زیر زمینی و سطح زمینی استفاده می‌کنند.
ترکیبی
این دسته از مخازن نفتی که ترکیبی از ویژگی های دو مخزن دیگر است، به صورت دولایه مستحکم در کنار هم قرار گرفته و در برابر هرگونه فشار و عوامل بیرونی آسیب زننده، زنگ زدگی و خوردگی مقاوم است. این مخزن که با توجه به تمام نکات ایمنی و استاندارد طراحی و تولید می‌شود بهترین گزینه برای ذخیره سازی مواد حساس و سوختی در زیر زمین و سطح زمین است.
انواع مخازن پالایشگاهی نفت و گاز بر اساس موقعیت
مخازن نفتی بر اساس موقعیت قرارگیری، به دو نوع دسته زیرزمینی و سطح زمینی تقسیم می‌شوند. هر کدام از این نوع مخازن، مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب نوع مناسب آن، به عوامل مختلفی بستگی دارد.
مخزن کروی نفتی
رایج ترین ساختار مخازن ذخیره سازی نفت و گاز در صنایع پتروشیمی، مخازن کروی یا گلوله ای هستند. این مخازن دارای مزایای بسیاری از جمله یکسان بودن مقاومت تنش در سطح کره، مقاومت در برابر خوردگی و سطح تماس کمتر با محیط بیرون هستند. همچنین مخازن کروی دارای قطعات مجزای کمتری هستند، بنابراین درزها یا نقاط اتصال جوشی کمتری دارند که آنها را قوی تر در برابر فشار می‌کند. شکل کروی، تنش های ایجاد شده توسط فشار بالا را به طور یکنواخت توزیع می‌کند که همچنین استحکام مخزن را بهبود می‌بخشد.
مزایا و معایب مخازن نفتی
مخازن نفتی نیز مانند دیگر تجهیزات صنعتی دارای مزایا و معایبی هستند. از مزایای مخازن نفتی می‌توان به استفاده بهینه از فضا، ایجاد امکانات لازم برای توزیع بیشتر و بهره برداری، کاهش آلودگی های محیط زیستی و سرمایه گذاری اقتصادی اشاره کرد.
مخازن نفتی نیز در صورت عدم رعایت نکات ایمنی و استفاده نادرست و نا به جا می‌توانند معایبی همچون آلوده شدن محیط زیست و هزینه های زیاد تعمیر یا تعویض مخزن را به همراه داشته باشند.
انرژی موجود در مخازن نفتی
میزان انرژی موجود در مخازن نفت، به عوامل مختلفی مانند حجم مخزن، نوع نفت، و فشار سیال بستگی دارد. بخش عمده‌ای از انرژی موجود در مخازن نفتی به صورت انرژی پتانسیل ذخیره شده است. این انرژی، از فشار سیال موجود در مخزن (شامل نفت، گاز و آب) و همچنین ارتفاع مخزن از سطح زمین ناشی می‌شود. زمانی که چاهیدر مخزن حفر می‌شود این فشار سیال، نفت را به سطح زمین هدایت می‌کند.
فشار مخازن نفتی
در مخازن نفتی فشاری میان مخزن و مواد داخل آن وجود دارد به این صورت که هنگام خارج کردن نفت یا فرآورده های آن از مخازن نفتی، فشار مخزن به سرعت پایین می‌آید و هر چقدر مخزن کوچکتر باشد این افت فشار سریعتر صورت می‌گیرد.
نصب مخزن نفتی
نصب و راه اندازی مخازن نفتی یک فرآیند پیچیده و حیاتی است که نیازمند برنامه ریزی دقیق، تجهیزات مناسب و رعایت استاندارد های ایمنی است. قبل از هر کاری در مرحله اول باید موقعیت مکانی مناسب برای نصب مخزن انتخاب شود. پس از انتخاب موقعیت مناسب، مراحل نصب لوله ها، پمپ ها و دیگر تجهیزات مربوط به انتقال نفت و یا هر محصول پتروشیمی دیگر با رعایت نکات ایمنی انجام می‌شود. در مرحله بعد پس از نصب پایه ها یا ستون های پایه، مخازن با رعایت ایمنی و دقت فراوان نصب می‌شود. ایجاد سیستم های کنترل و ارتباط ات مناسب برای بررسی و نظارت بر عملیات نصب مخازن در این مرحله اهمیت بسیاری دارد. توجه داشته باشید که نصب و راه اندازی مخازن نفتی فرآیندی بسیار حساس است و در تمامی مراحل باید از رعایت مقررات ایمنی و زیست محیطی مطابق با استاندارد های صنعت نفت و گاز اطمینان حاصل کنید.
نکات ایمنی درباره مخازن نفتی
مخازن نفتی به دلیل اهمیت کاری بالایی که دارند باید در ساخت آنها بسیار دقت شود. هنگام ساخت این مخازن نکات ایمنی باید رعایت شود تا هنگام استفاده از آن مشکل یا خطری کسی را تهدید نکند. در ادامه به شرح نکات ایمنی که باید در هنگام ساخت مخزن نفتی رعایت شود را برای شما شرح داده‌ایم.
- به طور مداوم وضعیت فیزیکی، شیمیایی و ساختاری مخزن را نظارت کنید تا از هر گونه نشت یا اختلال جلوگیری شود.
- تمام افرادی که با مخازن کار می‌کنند باید آموزش های لازم را در زمینه استفاده و نگهداری از مخازن و پروتکل های ایمنی را دریافت کنند تا احتمال وقوع حادثه کاهش یابد.
- استفاده از مواد و تجهیزات با کیفیت و استاندارد بالا که تاییدیه های لازم را دارند اهمیت بسیاری در پایداری و ایمنی مخزن دارد.
- طراحی و ساخت مخازن پالایشگاه ها باید بر اساس استاندارد های بین المللی انجام شود.
- رعایت دقیق مقررات محیط زیست و ایمنی می‌تواند از آسیب به محیط زیست و انسان ها جلوگیری کند.
- در نزدیکی مخازن باید برچسب های ایمنی و دستورالعمل های حفظ و نگهداری از مخزن را نصب و همین‌طور هشدار های لازم به افراد در مورد خطرات احتمالی مانند آتش سوزی، نشت مواد و… داده شود.
آزمایش و کنترل کیفیت مخازن نفتی
برای آزمایش و کنترل کیفیت مخازن نفتی، عوامل مختلفی را باید مورد بررسی و آزمایش قرار داد که این فعالیت ها به نحوه ذخیره سازی و نگهداری بهینه و ایمن مواد پتروشیمی می‌پردازد. از مهم ترین این آزمایش ها می‌توان به آزمایش هیدرواستاتیک اشاره کرد که برای مخازن تکمیل شده، قبل از استفاده در پالایشگاه ها است. اولین گام در این تست، بررسی بصری و فیزیکی مخزن است و در نهایت این آزمایش موارد مختلفی را بررسی می‌کند که در ادامه به آنها اشاره کردیم.
- تست نشتی
- تست ضربه
- تست سختی
- تست تداوم پوشش
- تست نفوذ رنگ
- تست رادیوگرافی
- تست فراصوت
- تست ضخامت پوسته
- شناسایی مواد مثبت
- تست فشار و حرارت
سخن پایانی
مخازن نفتی به عنوان یکی از تجهیزات کاربردی برای نگهداری مواد ارزشمندی همچون نفت، گاز و دیگر سوخت فسیلی می‌باشد. این مخازن نقش مهمی در مدیریت منابع نفتی و کاهش اثرات مخرب بر محیط زیست دارند. بنابراین انتخاب مخزن مناسب با نوع و کاربرد محصول اهمیت به سزایی دارد. در این مقاله تمام اطلاعات و نکات مهم برای انتخاب، طراحی و ساخت مخزن نفتی گردآوری شد تا بهترین و مفید ترین انتخاب را داشته باشید. از انواع مخزن نفتی می‌توان به مخزن فولادی، فایبرگلاس و ترکیبی اشاره کرد. از انواع مخازن نفتی با توجه به موقعیت مکانی آن می‌توان به نوع زیرزمینی، که در برای امنیت بیشتر زیر زمین قرار می‌گیرند و روی زمینی که در محیط های ایمن و استاندارد قرار می‌گیرند اشاره کرد.